عملکرد پلوس در خودرو چیست؟

به گزارش کامیون نیوز – این قطعه کارایی مهمی دارد و به همین خاطر در این مقاله به طور کامل در مورد آن به شما توضیح خواهیم داد.

پلوس چیست؟

پلوس (Axle Shaft) یکی از مهم ترین قطعات در جلوبندی خودرو است که وظیفه‌ی انتقال نیرو از دیفرانسیل به چرخ را بر عهده دارد. دیفرانسیل وظیفه تنظیم دور چرخ ها را به عهده دارد و مابین چرخ‌های راست و چپ، عقب و یا جلو قرار گرفته است.

در واقع نیروی تولید شده توسط موتور ماشین به چرخ‌های محرک منتقل می‌شود. این روند در خودرو‌های دیفرانسیل عقب و جلو مسیر متفاوتی را طی می‌کند.

در خودروهای دیفرانسیل عقب یا محرک عقب، نیرو پس از موتور از طریق میل گاردان به دیفرانسیل و سپس از طریق دو پلوس به چرخ ها منتقل می‌شود.

در خودروهای دیفرانسیل جلو یا همان محرک جلو، دیفرانسیل در داخل گیربکس است به همین دلیل گیربکس این خودروها معمولا بزرگتر از حد معمول است. نیرو از طریق گیربکس مستقیما به دیفرانسیل و سپس از طریق دو پلوس به چرخ‌های جلو منتقل می‌شود.

این مساله و این شیوه مزایا و معایب خود را دارد. خوبی این طرح، عدم اتلاف نیرو و انتقال سریع قدرت به عضو بعدی است. همچنین تعمیر و نگهداری عضوی به نام گاردان حذف شده و وزن خودرو کاهش می‌یابد. همچنین در داخل اتاق خودرو محدودیت فضایی ایجاد نشده و فضا به صورت مفید استفاده می‌شود.

اما معایبی نیز این سیستم دارد. پیچیده شدن سیستم مسیر انتقال قدرت و بزرگ شدن گیربکس از عیب‌های این سیستم است. همچنین نیاز به تعمیر و نگهداری مداوم از دیگر معایب این سیستم است.

پلوس توسط اتصال هزار خاری با دیفرانسیل درگیر شده و توسط یک شفت نسبتا بلند نیرو را به چرخ منتقل می‌کند. گشتاور حاصل از گیربکس باید از طریق یک شفت قوی به چرخ ها منتقل شود به همین دلیل شفت پلوس معمولاً قطور و از آلیاژی قوی انتخاب می‌شود.

عملکرد قفل پلوس چیست؟

وقتی خودرو در حال حرکت است، چرخش تایر‌های محور جلو باعث چرخیدن پلوس‌ها شده و این حرکت دورانی به درون هوزینگ دیفرانسیل منتقل می‌شود. در نتیجه کرانویل شروع به چرخش کرده و پینیون را می‌چرخاند.

چرخش پینیون باعث می‌شود تا گاردان جلو که به آن متصل است، همیشه در حال کار باشد. این درگیری دائم در قطعات محور جلو باعث می‌شود تا همیشه نیاز به مراقبت و سرویس و کنترل واسکازین دیفرانسیل جلو باشد و گریس‌کاری گاردان جلو همیشه انجام شود که در ناحیه چهار‌شاخ‌ها مشکلی پیش نیاید. اما وقتی پلوس خلاص‌کن ‌روی محور جلو نصب می‌شود، انتقال حرکت از تایر‌ها به پلوس قطع شده و در نتیجه تمام قسمت‌های بعدی یعنی کرانویل، پینیون، چهار‌شاخ‌ها و گاردان در زمانی که لازم نیست، حرکتی ندارند. فشار وارد بر مسیر انتقال نیرو به هنگام سواری با حالت ۴WD موجبات نیاز به قفل پلوس را ایجاد کرد.

قفل پلوس بر روی مرکز چرخ‌های جلو و در واقع انتهای پلوس‌های جلو وصل می‌شود و بر روی آن اهرمی قرار دارد که دارای دو وضعیت آزاد (Free) و درگیر (Lock) است. وقتی که احتیاجی به استفاده از “دنده کمک” نداریم، یعنی در واقع احتیاج به انتقال نیرو به چرخ‌های جلو نداریم، این اهرم باید در حالت آزاد یا Free باشد و در غیر این صورت، یعنی وقتی بخواهیم نیرو را به هر چهار چرخ منتقل کنیم، این اهرم را در حالت قفل یا Lock قرار می‌دهیم.

پلوس خلاص‌کن دارای یک چرخ‌دنده است. این چرخ‌دنده جایگزین چرخ‌دنده دائمی موجود در محور می‌شود. که درگیری یا عدم درگیری آنها با یکدیگر مسبب درگیری یا عدم درگیری چرخ‌های محور جلو با پلوس‌هاست به طور کلی عملکرد قفل پلوس درگیر و خلاص‌کردن دیفرانسیل جلو در خودروهای دو دیفرانسیل قدیمی ‌است.

به عبارت دیگر اگر خودرو در حالت ۴WD قرار بگیرد و هردو قفل پلوس در حالت قفل (Lock) قرار داشته باشند، مانند زمانی که قفل پلوس وجود نداشت، نیرو به هر چهار چرخ منتقل می‌شود. اما اگر در همین حال یکی از قفل پلوس‌ها را در حالت آزاد یا خلاص (Free) بگذاریم، به دلیل نحوه عملکرد دیفرانسیل، انتقال نیرو به محور جلو از کار افتاده و با اینکه نیرو به دیفرانسیل جلو منتقل می‌شود اما به دلیل قطع بودن ارتباط چرخ با پلوس، هیچ نیرویی به چرخ‌ها منتقل نمی‌شود و نیروی انتقال یافته در دنده‌های کرانویل و پینیون و پلوس‌ها آزادانه هرز می‌زند.

با وجود این قطعه و قرار دادن آن در حالت خلاص از چرخش بی‌دلیل قطعات داخلی محور جلو (به دلیل اتصال استاندارد چرخ‌ها با پلوس‌ها) جلوگیری می‌شود که همین امر مزیت‌های بسیاری چون بهبود فرمانپذیری، کاهش استهلاک، کاهش مصرف سوخت و کاهش هزینه‌های سرویس و نگهداری را به همراه دارد.

خودروهای دو دیفرانسیل امروزی و مدرن دیگر از پلوس خلاص‌کن بهره نمی‌برند. در این خودروها با قرار دادن وضعیت دنده کمک و در گیر‌کردن محور جلو به صورت اتوماتیک ، پلوس‌ها در‌گیر می‌شود و در صورت خلاص‌کردن دنده کمک پلوس‌های جلو در وضعیت خلاص قرار می‌گیرند.

پلوس در چه ماشین‌هایی استفاده می‌شود ؟

قفل پلوس برای نمونه‌های قدیمی‌تر خودرو‌های شاسی‌بلند و SUV‌ بوده که از نوع سیستم Part Time 4WD هستند که البته قسمت اعظم نمونه‌های موجود در کشورمان نیز از این گونه‌اند. در اینگونه خودرو‌ها مثل لندروور‌ها، نیسان پاترول، تویوتا‌های قبل از دهه ۹۰، برخی جیپ‌ها و… اتومبیل‌هایی که سیستم FullTime 4WD ( درگیر بودن همیشگی چهار چرخ)مانند رنجروور استفاده می‌کنند، پلوس خلاص کن ندارند و اصلا لزومی برای نصب آن نیست.

در برخی اتومبیل ها، کمپانی سازنده به صورت استاندارد، پلوس خلاص کن اتوماتیک برقی تدارک دیده که به مجرد قرار دادن اهرم ” دنده کمک” در حالت چهار چرخ، پلوس ها قفل می‌شود و زمانی که اهرم به حالت دوچرخ برمی گردد به صورت اتوماتیک آزاد می‌شود؛ مثل تویوتا لندکروز VXR.

-همواره پیش از ورود به مسیر مورد نیاز به حالت ۴WD اقدام به قفل‌کردن قفل پلوس کنید چرا که به هنگام وارد آمدن نیروهای مختلف در عبور از مسیرهای ناهموار و پرفشار قفل کردن قفل پلوس می‌تواند دشوار و یا حتی غیر‌ممکن باشد.

-باید توجه داشته باشید که برای درگیر بودن کامل محور جلو باید قفل پلوس هر دو چرخ در وضعیت قفل قرار بگیرند. خلاص‌بودن تنها یکی از قفل پلوس‌ها موجب هرز زدن نیرو در دیفرانسیل و از کار افتادن کامل محور (عدم انتقال نیرو) می‌شود.

اجزای پلوس

در ادامه به معرفی قطعات و اجزای پلوس خودرو می‌پردازیم:

پلوس خلاص کن

• • خودروهایی که از نوع ۴ چرخ دائمی همیشگی استفاده می‌کنند به پلوس خلاص کن نیازی نخواهند داشت.
  • برخی خودروها پلوس خلاص کن دستی دارند که این خودروها باید سیستم پلوس خلاص کن خود را قبل از اینکه وارد مسیرهای لغزنده و سخت نظیر صحرایی و برفی شوند قفل کنند. در صورت قفل نکردن پلوس خلاص کن این خودروها ممکن است هنگام ایستادن و استفاده از دنده کمک، خودرو در این مسیرها گیر کند.
  • برخی خودروها نیز دارای پلوس خلاص کن اتوماتیک می‌باشند، مانند تویوتا لندکروز، این خودروها هنگامی که دنده کمک را فعال کنید پلوسها به طور اتوماتیک قفل خواهند شد. زمانی که شما به موقعیت دو چرخ برگردید پلوسها از حالت قفل خارج می‌شوند.
  • اگر حالت قفل پلوس خلاص کن شما فعال شده و هر چه تلاش می‌کنید آزاد نمی شود به هیچ عنوان با ضربه زدن سعی به آزاد کردن پلوس نداشته باشید، تنها می‌توان با مقداری جلو و عقب بردن خودرو پلوس را آزاد کرد.

• روش نگهداری از پلوس خلاص‌کن

1. چرخ دنده‌های قفل پلوس فشار زیادی را متحمل شده و برای عملکرد روان نیازمند گریس‌کاری و بازدید دوره‌ای هستند. خشک‌شدن چرخ‌دنده‌ها و یا ورود آب به آن می‌تواند موجب گیر‌کردن و قفل‌شدن دنده‌ها در یکدیگر ‌‌شود و عملکرد قفل پلوس را خدشه‌دار می‌کند.
2. اگر اهرم گردشی قفل پلوس گیر کرده و یا سفت است، هرگز با استفاده از ابزار و اعمال فشار زیاد اقدام به چرخاندن آن نکنید، چرا‌که به قطعات داخلی آن آسیب می‌رسد.
3. هیچ وقت نباید بعد از درگیری پلوس خلاص‌کن اقدام به حرکت پر‌شتاب کرد، بلکه باید دو سه بار با حرکت آرام در حدود یک متر به عقب و جلو حرکت کنیم تا دنده‌های پلوس خلاص‌کن و پلوس، به خوبی روی هم قرار بگیرند و از خوردگی آنها جلوگیری شود؛ چرا که حرکت یکباره باعث می‌شود تا این دندانه‌ها بالاخره درون هم قفل شوند و پلوس درگیر شود.

مشعلی

قطعه ای که در انتهای گیربکس قرار دارد و از طریق سه شاخ پلوس که در بخش داخلی گیربکس می‌باشد به پلوس اتصال پیدا میکند را اصطلاحا مشعلی مینامند.

علامتهای مشعلی خراب

• لرزش خودرو در هنگام حرکت
• گیربکس خودرو در حالت خلاصی، دارای صداهای زیادی باشد
• یکی از علائم جا نرفتن دنده را میتوان خرابی مشعلی عنوان کرد.
• شنیدن صدای سایش

گردگیر پلوس

یکی از قطعات پلوس که عمل حفاظت از دیگر قطعات داخلی را در مقابل گرد و خاک بر عهده دارد، گردگیر م ینامند. گردگیر در قطعاتی که گیریس یا روغن کاری می‌شوند برای ممانعت از پس دادن روغن به کار می‌روند.

در منطقه ای که نیرو در حال انتقال است یعنی جایی میان چرخ و گیربکس از این نوع گردگیر استفاده می‌شود. با وجود ارتباط مستقیمی که گردگیر با گیربکس دارد و همچنین محل قرارگیری گردگیرها در گیربکس ممکن است که این گردگیرها بعد از مدتی فاسد شوند.

این خرابی و از بین رفتن باعث پارگی ها و آسیب‌های شدیدی در قطعه می‌شود که ممکن است پس دادن گریس را به دنبال داشته باشد و یا موجب قفل شدن موتور خودرو و آسیب به آن شود.

سه شاخه پلوس

اگر به طور متوالی ضربه‌هایی به موتور وارد شود، به بلبرینگ سه شاخه پلوس خودرو آسیب رسانده و موجب خرابی آن می‌شود. از علائم این خرابی می‌توان به تکان خوردن دسته دنده خودرو در سرعتهای کم و لرزش داشتن خودرو در سرعتهای بالا اشاره کرد.

در صورت مشاهده این نشانه ها سریعا برای تعمیر اقدام کنید که در غیر این صورت می‌تواند به دسته موتورها آسیب جدی وارد کند. هنگام برخورد مشعلی با انتهای میله پلوس، در جلو و عقب کردن پلوس صدایی تولید می‌شود که این صدا ممکن است با وجود فنر کمتر شود.

علت خرابی پلوس چیست؟

این قطعه خودرو از دسته قطعات مصرفی خودرو می‌باشد بنابراین میزان استفاده از خودرو و نوع رانندگی شما ارتباط مستقیمی با طول عمر مفید این قطعه خواهد داشت.

اگر گردگیرهای پلوس پاره شده و یا از بین بروند، ذرات معلق موجود وارد محفظه پلوس شده و آسیب به سر پلوس را موجب می‌شوند. همچنین ترمز کردن‌های ممتد و زیاد، یکی از مهمترین عواملی است که خراب شدن پلوس را ایجاد می‌کند. بنابراین از سرعت بیش از حد که نتیجه آن ترمزهای متوالی است بپرهیزید.

با رها کردن ناگهانی کلاچ به دلیل ضربه ای که به خودرو وارد می‌شود پلوس می‌تواند آسیب ببیند. از دیگر عوامل مهمی که در خرابی پلوس نقش دارد استفاده از دنده‌های نادرست و نامتناسب با سرعت خودرو و دور موتور آن می‌باشد.

اگر از روشن کردن خودرو با هل دادن و یا از بکسل کردن خودروهای دیگر که سنگینتر می‌باشند بپرهیزید عمر پلوس خودرو خود را بیشتر و از آسیب زدن به آن جلوگیری خواهید کرد.

تیک آف کردن یکی دیگر از اقداماتی است که با انجام آن می‌توانید به قطعات مختلف خودروی خود از جمله پلوس آسیب وارد کنید. به یاد داشته باشید که به طور مرتب واسکازین جعبه دنده را بررسی کنید.

اگر واسکازین جعبه دنده از بین رفته باشد و یا به میزان کافی وجود نداشته باشد موجب قفل شدن سر پلوس با دیفرانسیل شده و خودرو را با مشکلات جدی مواجه می‌کند. همچنین پیوند میان پلوس و چرخ را نیز بررسی کرده و از محکم بودن آن مطمئن شوید.

به طور خلاصه میتوان مهم ترین دلایل خرابی پلوس خودرو را موارد زیر دانست:

• بیشترین مورد خرابی که در پلوس پیش می‌آید، پاره شدن گردگیرهای آن است. گردگیر پلوس قطعه‌ای است به شکل قیف که در انتهای پلوس قرار داشته از تماس عوامل آلاینده مانند گردو خاک و غیره با سر پلوس‌ها جلوگیری می‌کند. اگر گردگیر پلوس پاره شود آلودگی‌ها می‌توانند وارد سر پلوس شده و آنها را خراب کنند.
• استفاده ناصحیح از دنده در حال رانندگی
• شل بودن پیچهای سر پلوس
• استفاده غلط از ترمز یا ترمز دستی
• ضربه زدن شدید به خودرو به علت رها کردن زود کلاچ
• بکسل کردن خودرو یا وسیله نقلیه ای که وزن آن بیشتر از وزن خودرو است.
• روشن کردن خودرو به وسیله دنده در حال حرکت (بزنید دنده دو کلاچ را بگیرید وقتی سرعت گرفت کلاج را رها کنید)